اصل فرح یکی از ضروری ترین امیال وجود انسان است که بدون آن حیاه طیبه و زندگی کامل تحقق نمی یابد و از آنجا که به دنبال هر میلی در وجود انسان پاسخی در بیرون وجود دارد پرداختن به مقوله فرح و مرح از همان ابتدای آفرینش مورد توجه بوده است. پژوهش حاضر به بررسی فرح و مرح در آیات قرآن پرداخته است. محقق در پژوهش حاضر سعی بر آن دارد با ارائه معیارهای صحیح فرح از منظر قرآن و بررسی علل و مصادیق فرح باطل و مرح خلط ناشی از عدم شناخت مصداق واقعی فرح که جامعه امروز گریبان گیر آن است برطرف نماید تا علاوه بر فراهم شدن راهنمایی عملی در این زمینه موضع قرآن در مورد فرح و مرح و بایدها و نبایدهای آن بیش از پیش روشن گردد. روش مورد استفاده در این پژوهش تحلیل محتواست. بنابراین سخن اصلی این پژوهش این که قرآن هرگز مخالف فرح نبوده ولی مطلق فرح مورد تأیید قرآن نیست. قرآن کریم علت این که چرا دشمنان مستکبر انبیاء الهی دچار عذاب شدید و دردناک دوزخ می شوند را فرح و نشاط ناروا می داند. بنابراین مخالفت قرآن با برخی از مصادیق فرح و مرح و اعمال محدودیت هایی در این زمینه به دلیل تأمین و تضمین فرح حقیقی و پایدار آینده است. قرآن کریم با ارائه معیارهای صحیح فرح همه افراد جامعه را به سوی فرح حقیقی و ممدوح سوق داده و عوامل مختلف ایجاد کننده آن را نیز مطرح نموده است و آنان را از فرح باطل و مرح که همچون سدی در مقابل کمال و سعادت آدمیان است برحذر داشته است و به دلیل لحاظ کردن ویژگی فطری انسان و مد نظر قرار دادن صلاح دنیا و آخرت او دیدگاه کامل و جامعی در مورد مصادیق فرح و مرح، عوامل فرح و راه کارهای ایجاد فرح، آداب و موانع آن در انسان دارد.

واژگان کلیدی: فرح، مرح،سرور، قرآن

سركارخانم فاطمه حسيني شريف

عبودیت حیاتی ترین مقوله انسانی است و حقیقت  انسانیت را ظاهر می کند و رنگ فطرت را در آدمی جلوه گر می نماید زیرا افراد به سبب عبودیت مستعد همه کمالات انسانی می گردند و اخلاق الهی و ربانی پیدا می کنند انسان بر اثرعدم عبودیت از سیر به سوی حقیقت انسانی خود باز می ماند و اخلاق غیر الهی می کند در قرآن و روایات اسلامی موضوع عبودیت از جایگاه رفیعی برخوردار است آنجا که خداوند متعال فرموده است : « وما خلقت الجن والانس الا لیعبدون» جن وانس را نیافریدم جز برای عبودیت، بحث عبودیت آن چنان دارای اهمیت است که خداوند آن را هدف خلقت بیان کرده است چنانچه بشر بدون آن به کمال واقعی خود نمی رسد و قله های سعادت را طی نخواهد کرد والدین در مسیر عبودیت و عبادت حق تعالی وظیفه انذار و تبشیر فرزندان را برای دست یابی به قرب الهی و عبودیت پروردگار عهده دار می باشند چرا که والدین  نخستین مربیانی هستند که بذر ایمان و عبادت را در جان و روان فرزندان کاشته و آن را آبیاری می کنند رفتار وکردار والدین در سازندگی ورشد معنوی فرزندان بسیار تاثیر گذار خواهد بود به طوری که این وظیفه ی پرورش عبودیت والدین در تمامی ادوار زندگی فرزندان چه در زمان قبل از تولد و چه در زمان آغاز تولد و چه در زمان بعد از تولد بر عهده آن ها می باشد عبودیت والدین تاثیر شگرفی بر روند صحیح بندگی فرزندان می گذارد زیرا به طور طبیعی و مطابق با نظام علت و معلول هر معلولی از علت خود تاثیر می پذیرد و پیروی می کند و اگر والدین به عبادت روی آورند فرزندان هم به سمت عبادت خالق خواهند رفت. پیشگامی والدین در انجام عبودیت حق تعالی بسزایی در فرزندان خواهد گذاشت و در این مسیر برای جذب آنان از شیوه ها و الگوهایی بهره مند می شوند تا بتوانند مسیر رشد و تعالی فرزندان را فراهم نمایند.

کلید واژه : تاثیر، عبودیت، والدین، فرزندان

سركار خانم سميه كمال آبادي

تبعیت به معنای پیروی و دنبال کردن است؛که با اطاعت تفاوت دارد. انسان از کودکی به دنبال الگوبرداری است و چون موجودی دو بعدی است، اختیار دارد که در راه خیر یا شر گام بردارد. الگوهای ممدوح خداوند در قرآن شامل هدایت و انواع آن، وحی و آنچه نازل شده، انبیاء و رهبران الهی، راه های کسب رضوان خداوند و منیب به سوی خدا می شود. از هدایتی باید پیروی کرد که هادی دارای علم و آگاهی همه جانبه و مصون از خطا نسبت به موضوع باشد و به سوی حق هدایت کند؛ همان هدایتی که صراط مستقیم است و از طریق وحی و توسط انبیاء الهی برای انسان آورده شده است. انبیاء، هدایت یافتگانی هستند که به اذن خدا دارای ولایت تکوینی و تشریعی بر موجودات عالمند. انسان همواره  باید در راه کسب رضای خداوند و منیب به سوی او باشد تا هم از نعمت های مادی و معنوی الهی برخوردار گردد و هم در زمره ی هدایت یافتگان خاص او قرار گیرد. بر اساس آیات قرآن شیطان، هوای نفس، آیات متشابه و تبعیت کورکورانه از ظن، راه جاهلان، جباران، مفسدین و روش نیاکان منحرف به عنوان الگوهای مذموم معرفی شده اند. پیروی از هوای نفس، مهمترین راه نفوذ شیطان در انسان است و طبق روایات هوای نفس و شیطان، دشمن دین و عقل آدمی اند. مبارزه با آنها از طریق ذکر، یاد و پناه بردن به خدا، نماز، روزه، توبه، روزی حلال و مخصوصاً مراقبه و محاسبه ی نفس است. آیات متشابه دارای ابهام هستند و در صورتی می توان از آنها پیروی نمود که آنها را به آیات محکم ارجاع دارد؛ زیرا آیات محکم برطرف کننده ی ابهام از آیات متشابه اند. الگوهای مذموم همچون الگوهای ممدوح؛ مانند دانه های زنجیر همدیگر را تقویت می کنند. محقق با استفاده از روش توصیفی و با بهره گیری از آیات و روایات به بررسی موضوع در بعد اعتقادی – کلامی پرداخته است.

واژگان کلیدی: تبعیت، هدایت، وحی، شیطان، هوای نفس.

سركار خانم فاطمه راهزاني

استحکام خانواده از مسائل مهم اجتماعی است که نیازمند سبب شناسی و ارائه راهکاراست. از آنجا که خانواده یکی ازکهن ترین نهادهای انسانی است که عمری به درازای تاریخ بشر دارد و در استحکام روابط اجتماعی و رشد تک تک افراد جامعه نقش مهمی ایفا می کند، و به دلیل اینکه مناسب ترین جایگاه برای تأمین نیاز های انسان و بهترین بستربرای تأمین امنیت وآرامش روانی است. در مهمترین متون دینی ما از جمله قرآن و سخنان معصومین (علیه السلام) و کتب تفسیری در مورد اساسی ترین و جزئی ترین مسائل خانواده سفارش شده است. ولی با این حال شاهدی که در عصرکنونی، نظام خانواده دچار مشکلات و چالش هایی شده است که کم کم این نهاد مقدس را به سستی و تزلزل می کشاند. سنت ها، اخلاقیات و روشهایی که به تقویت خانواده منجر می شود بعضاً متزلزل شده است. دوری از هویت ملی و دینی و گاهی هویت انسانی و پذیرش هویت های دنیا گرایانه و دوری از اخلاقیات انسانی بسیاری از خانواده ها را تهدید می کند.ناآشنایی نسبت به تفاوت های تکوینی زن و مرد که خداوند به انگیزه تحکیم خانواده در نهاد این دو تعبیه نموده و عدم رعایت حقوق و عدم توجه به تعهدات، می تواند موجب تیرگی روابط را فراهم آورد. بنابراین در این عرصه باید از سویی علل اختلافات و موجبات تیرگی روابط افراد را روانشناسایی کرد و از سوی دیگر راه کارهای موجود در دین و مطرح شده در قرآن شریف را در دسترس قرار داد. زیرا آسیب شناسی خانواده از موضوعاتی است که نمی توان نسبت به آن بی تفاوت بود. تحولات اجتماعی مثل: وجود ماهواره، زیاد شدن روز به روز مهریه و علل خردی و خانوادگی و اخلاقی مثل: خشم و دروغ، خیانت و بی عفتی و …. نیز از عواملی هستند که سبب سست شدن بنیان خانواده می شوند که برای تحقیق به طرح هریک از این اختلافات و سپس به ارائه راه کارهای موجود در قرآن برای حل این اختلافات و سپس به ارائه راه کارهای موجود در قرآن برای حل این اختلافات پرداخته است. بدین جهت ضرورت شناخت علل اختلافات و آسیب های خانواده و رسیدن به راه حل های عملی برای دست یافتن به خانواده ای سالم و مطلوب اسلام هدفی است که پژوهشگران را به تحقیق در این موضوع ترغیب کرده است. تحقیق پیش رو رویکردی توصیفی، تحلیلی دارد و در گردآوری مطالب از روش کتابخانه ای استفاده شده و از منابع دینی، اخلاقی و روایتی بهره جسته است.

واژگان کلیدی : خانواده، محبت، آرامش، راهکار، اختلاف

سركارخانم اعظم قاسمي

لعنی که در بین مسلمانان رایج است ریشه در کتاب الهی دارد که مورد بحث و بررسی بسیاری از مفسران و محققان علوم قرآنی قرار گرفته است. اکثر تحقیقات و تالیفات گذشته به تبیین مواردی چون آثار، احکام و جواز لعن پرداخته­اند. در حالی که آنچه برای فهم بهتر و بیشتر آیات قرآن و روایات معصومین علیهم السلام لازم است، سیر تربیتی  است که این واژه در بر دارد. در این پژوهش پس از مفهوم شناسی واژه لعن و مشتقات آن، با توجه به سیر تربیتی لعن، اسباب و زمینه­های لعن در قرآن و روایات تفسیری، مورد بررسی قرار گرفته است، لاعنین و ملعونین در قرآن و روایات تبیین گردیده است. گاهی اسباب و زمینه های لعن در قرآن و روایات تفسیری، به خاطر مسائل اعتقادی از جمله کفر و شرک و … است و یا به خاطر عملکرد ملعونین که گاهی ریشه در این اعتقادات دارد، می­باشد که دارای مصادیق متعددی است. در نتیجه و توجه به مصادیق متعدد آن، وسعت دایره ملعونین فرا­تر از موارد بر شمرده شده در آیات و روایات می­باشند و حتی می­توان برخی از مصادیق آن را در جامعه کنونی بر شمرد و ذکر کرد. لاعنون در قرآن به چند گروه اصلی، شامل: خداوند، ملائکه، انسانها و موارد مجهول و نامشخص تقسیم بندی می­شوند. ملعونین از منظر قرآن و روایات تفسیری، گاه معین و گاهی نامعین هستند و ممکن است شامل عده­ای از مسلمانان، غیر مسلمانان و یا هر دو گروه شوند.

کلید واژه : قرآن، لعن، اسباب لعن، لاعنون، ملعونین

سركارخانم سمانه فرجي